الکتروموتور جریان مستقیم

تعریف الکتروموتور جریان مستقیم

الکتروموتور جریان مستقیم (DC) به موتور هایی گفته می شود که جریان الکتریکی ورودی و خروجی آن ها، جریان مستقیم (dc) باشد. در الکتروموتور جریان مستقیم اعم از آن که به صورت مولد یا موتور به کار رود، هر دو عمل مولدی یا موتوری وجود دارد. به عبارت دیگر با آن که عمل اصلی موتور، ایجاد گشتاور مکانیکی است، اما در بعضی از قسمت های آن نیروی محرکه الکتریکی القا می‌گردد. به همین ترتیب با آنکه عمل اصلی مولد، ارتقای نیروی محرکه الکتریکی است، در بعضی از قسمت های آن گشتاور مکانیکی مقاوم ایجاد می‌شود. الکتروموتور تکفاز جریان مستقیم از نظر تبدیل انرژی ( مولد یا موتور)، قدرت ، ولتاژ ، دور محور، چگونگی نصب، تهویه ، ساختمان و رژیم کاری به انواع مختلف تقسیم‌ بندی می‌شود.

اجزای اصلی ساختمان الکتروموتور جریان مستقیم

الکتروموتور تکفاز جریان مستقیم از چهار قسمت اصلی تشکیل می شود :

1. قسمت ساکن به نام استاتور که فوران یا شار مغناطیسی را ایجاد می کند.
2. قسمت گردان به نام آرمیچر که القا شونده هم نامیده می شود و عمل تبدیل انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی( در موتورها) و عمل تبدیل انرژی مکانیکی به انرژی الکتریکی (در مولدها) را انجام می دهد. بین قسمت ساکن و گردان فاصله هوایی وجود دارد.
3. جارو و جارو نگهدار
4. یاتاقان ها و درپوش ها

آرمیچر الکتروموتور جریان مستقیم

آرمیچر الکتروموتور جریان مستقیم که نقش تبدیل انرژی را به عهده دارد، از قسمت های زیر تشکیل می شود:

1. هسته‌ی آرمیچر
2. سیم پیچی آرمیچر
3. محور یا شفت
4. کلکتور و شیارهای تهویه محوری و شعاعی

۱. هسته ی آرمیچر

 آرمیچر از ورق‌های فولادی عایق از هم به ضخامت ۰.۵ میلی‌متر ساخته می‌شود. آرمیچر الکتروموتور تکفاز DC با قدرت متوسط، دارای شیارهای تهویه محوری و آرمیچر ماشین های DC پر قدرت، دارای شیارهای تهویه شعاعی است. آرمیچر هایی که شیار تهویه شعاعی دارند، از چند بسته ورق به طول ۴ تا ۱۰ سانتیمتر که با یکدیگر ۸ تا ۱۰ میلی متر فاصله دارند، تشکیل می شوند.

۲. سیم بندی آرمیچر الکتروموتور DC

 در الکتروموتور های DC ، آرمیچر را با استفاده از کلاف هایی که به وسیله ی الگو و شکل خاصی تهیه می شوند، سیم بندی کرده و سپس طبق نقشه ، در داخل شیارها قرار می دهند.

۳. محور یا شفت الکتروموتور جریان مستقیم

 ماشین های جریان مستقیم از فولاد مقاوم در برابر نیروهای پیچشی، کششی و برشی ساخته می شوند.

۴. کلکتور یا یکسو کننده مکانیکی

کلکتور یا کموتاتور در آرمیچر نقش یکسو سازی جریان الکتریکی را به عهده دارد و از مجموعه تیغه ها ( لامل ها ) تشکیل می شود. مقطع هر تیغه یا لامل به شکل ذوزنقه است و به وسیله عایق میکا از محور الکتروموتور و از تیغه های مجاور عایق می شود. تیغه های کلکتور به وسیله اتصال دم چلچله ای یا v شکل به جایگاه خود محکم می شوند. ابتدا و انتهای کلاف ها به وسیله بست،  لحیم یا جوشکاری با تنگستن به تیغه های کلکتور متصل می شود. روی پیشانی جلوی کلاف ها که به سمت تیغه‌های کلکتور است ، عایق مخصوص پیچیده می‌شود تا جرقه‌های برخاسته از زغال ها یا جاروبک ها ،  به کلاف های آرمیچر صدمه ای  نرساند. در آرمیچر های پر قدرت روی این عایق ها، زره فولادی بسته می‌شود تا در اثر نیرو های الکترودینامیکی جریان عبوری از کلاف ها و نیروی گریز از مرکز، کلاف ها از جای خود خارج نشوند.

جاروبک یا ذغال در موتور جریان مستقیم  dc   

برای گرفتن جریان از کلکتور یا دادن جریان به آن، از جاروبک یا زغال استفاده می شود. جنس جاروبک ها از گرافیت یا مخلوط گرافیت و مس می‌باشد و بایستی درجه سختی آن در حدی باشد که سبب خوردگی سطح کلکتور نشود.